Sipehsâlâr Mecdeddîn Ferîdûn

MEVLÂNA VE ETRAFINDAKİLER

Risâle-i Sipehsâlâr

Dünyayı şereflendirdikleri müddetçe, güzel ahlâkı hayat düsturu hâline getirerek insanlara tasavvufî hakikatleri öğreten Allah dostları hakkında menkabeler anlatılmış, vefatlarından sonra da menâkıbnâmeler kaleme alınmıştır.

Hz. Mevlâna’nın vefatından sonra kendisi ile ilgili yazılan bütün menâkıbnâmelere kaynaklık eden eser Mecdeddîn Ferîdûn bin Ahmed-i Sipehsâlâr’ın “Risâle-i Sipehsâlar der-Menâkıb-ı Hazret-i Hüdâvendigâr”ıdır.  Muhtevasını, “Bu zayıf kul, bizzat gözleriyle gördüğünü ve hazretten sadır olanlardan hatırında kalanları kaleme aldı.” cümlesiyle belirten  Sipehsâlâr, Farsça kaleme aldığı bu eserde başta Sultânü’l-Ulemâ Bahâeddîn Veled olmak üzere Hz. Mevlâna ve haleflerinin menkabelerini anlatmıştır. Risâle, Sipehsâlâr’ın vefatından sonra, oğlu Muhammed Celâleddîn-i Sipehsâlâr tarafından zeyl yazılarak tamamlanmıştır.

Aslı Farsça olan, Konya ve İstanbul kütüphaneleri başta olmak üzere Türkiye’de ve yurtdışındaki kütüphanelerde birçok yazma nüshası bulunan Risâle-i Sipehsâlâr’ın Hüseyin Fahreddîn Dede (Manzum), Mehmed Reşîd Çelebi, Ahmed Avni Konuk (Manzum-Mensur), Ahmed Midhat Hüsâmî (Mensur) tarafından Osmanlı Türkçesiyle, Tahsin Yazıcı tarafından da bugünkü alfabe ile tercümesi yapılmıştır. Risâle ayrıca Seyyid Mahmûd Ali tarafından Cavnpûr’da; Saîd-i Nefîsî, Muhammed Afşin Vefâyî ve muhtasar bir şekilde Muhammed Cevâd Meşkûr tarafından da Tahran’da bastırılmıştır. A. Avni Konuk Tercümesinin sadeleştirilmiş yayınını da Tahir Galip Seratlı hazırlamıştır.

Sipehsâlâr Risalesi’nden hareketle kaleme alınan Ahmed Eflâkî’nin “Menâkıbü’l-Ârifîn”, Abdülvehhâb bin Celâleddîn Muhammed-i Hemedânî’nin “Sevâkıb-ı Menâkıb”, Mustafa Sâkıb Dede’nin “Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân” ve Sahîh Ahmed Dede’nin “Mecmû‘atü’t-Tevârîhi’l-Mevleviyye” adlı eserleri birbirinin devamı ve tamamlayıcısı niteliğindedir.

Mevlevîlik kültürü bakımından büyük ehemmiyete sahip olan Sipehsâlâr Risâlesi’nin Midhat Bahârî tercümesinin sadeleştirilmiş yayını olan bu mütevazı çalışma, yukarıda zikredilen tercümeler, sadeleştirilmiş yayın ve ihtiyaç duyuldukça eserin Farsça aslı mukayese edilmek sûretiyle hazırlanmış ve adeta bir mukayeseli-tenkidli metin meydana getirilmiştir.

Hz. Pîr’in ve yoluna hizmet edenlerin rûhâniyetlerine ta‘zîm ile…